دعاوی مالی و غیر مالی
مفهوم و مصادیق آن
در تشخیص خواسته مالی و غیر مالی هیچ ملاک و ضابطه‌ای از طرف مقنن بیان نشده و مصادیق آن نیز بصورت حصری بیان نگردیده به همین جهت در تشخیص دعوی مالی از دعوی غیر مالی اختلافات بسیاری وجود داشته و دارد. در تشخیص دعوی مالی و غیر مالی اگر خواسته ذاتاً و مستقیماً، قابلیت ارزیابی و تقویم داشته باشد آن را در اصطلاح خواسته مالی گویند همانند مطالبه، طلب وجه چک سفته برات، حواله و امثالهم. اگر خواسته دعوی ذاتاً مالی نباشد و قابلیت تقویم به پول رایج را نداشته باشد آن را در اصطلاح خواسته غیر مالی بنابراین اصل بر غیر مالی بودن دعاوی قرار گرفته و مالی بودن دعوی نیازمند به دلیل و نص است به همین سبب اگر شک کردیم و دعوی را غیر مالی به حساب می‌آوریم چرا که مالی دانستن دعاوی نوعی رنج و مشقت و سختی برای مردم محسوب می‌گردد در برخی کشورهای پیشرفته و توسعه یافته عمدتاً اصل بر غیر مالی بودن دعاوی قرار گرفته و دعاوی مالی نیز تصریح شده‌اند.
مصادیق دعاوی مالی:
خواسته مالی که تعیین بهای آن در هنگام تقدیم دادخواست مقدور است و نتیجه آن برای خواهان دارای آثار مالی است به همین خاطر خواهان مکلف است خواسته خود را تقویم نماید و در غیر این صورت به موجب ضمانت اجرای ماده ۵۴ قانون آئین دادرسی مدنی ناظر بر بند ۳ از بند حصری ماده ۵۱ قانون آ.د.م قرار رد دادخواست خواهان از طرف مدیر دفتر دادگاه صادر خواهد شد.
۱- دعاوی مالی:
دعوی مطالبه طلب (وجه) – مطالبه ثمن معامله – مطالبه وجه التزام – مطالبه وجه چک – مطالبه وجه سفته هم مطالبه وجه برات – مطالبه اجور معوقه – مطالبه کلیه اشیایی که دارای بهای معینی است. مطالبه خسارات ناشی از ضمان قهری – مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم – مطالبه دیه به طرفیت وراث قاتل – مطالبه خسارت تأخیر در تأدیه – مطالبه خسارات ناشی از نشت چاه و ترکیدن لوله آب و فاضلاب – مطالبه نفقه معوقه – مطالبه مهریه – مطالبه سهم الارث به طرفیت احد از وراث یا شخصی ثالثی که مال شخصی از ترکه نزد اوست – دعاوی مربوط به حق تألیف، تصنیف، حق اختراع – دعاوی مربوط به علائم صنعتی و تجاری – کلیه موارد مذکور در ماده ۲۷۷ قانون آئین دادرسی مدنی، قرض، ثمن مال الاجاره دیه، جنایات، مهریه نفقه ضمان به تلف یا اتلاف همچنین دعاوی که مقصود از آن مال است از قبیل بیع، صلح، اجاره، هبه، وصیت به نفع مدعی، جنایت خطائی و شبه عمد موجب دیه.
۲ خواسته مالی که تعیین آن هنگام تقدیم دادخواست ممکن نیست
مطالبه ارث – مطالبه اجرت المثل – مطالبه خسارت و غرامات ناشی از مستحق للغير درآمدن مبیع و …
3-خواسته مالی که ظهور در غیر مالی بودن دارد
ا- الزام به تنظیم سند رسمی انتقال زمین / ملک مسکونی / آپارتمان / مغازه.
۲ -درخواست تعدیل و افزایش اجاره بها
3- خلعید
۴- دعوی اعتراض به تحدید حدود
دعوی اعتراض به ثبت ملک
الزام به تنظیم سند خودرو
دعوی افراز تقسیم و فروش اموال مشاع در صورت اختلاف در مالکیت
استرداد لاشه چک / سفته / برات.
دعوی تقسیم ترکه در صورت اختلاف در مالکیت مورث حين الفوت.
مصادیق دعاوی غیر مالی:
۱- دعاوی غیر مالی خانواده
الف صدور حکم طلاق
ب) صدور گواهی عدم امکان سازش
ج) تمكين
د) اثبات زوجیت و انکار آن
و) حضانت
ی) درخواست ازدواج مجدد
ن) الزام به تنظیم سند رسمی ازدواج دریکی از دفاتر اسناد رسمی
ه) الزام به ثبت طلاق
م) الزام به ثبت واقعه رجوع از طلاق در ایام عده
ک ) درخواست ازدواج موضوع ماده ۱۰۴۳ قانون مدنی
۲– دعاوی غیر مالی مربوط به روابط موجر و مستأجر
الف) الزام به تنظیم سند رسمی اجاره
ب تجویز انتقال منافع مورد اجاره
ج) دعوی مربوط به تخلیه / تجاری – مسکونی /کسب و پیشه
د) الزام به تعمیرات اساسی
و) دعوی فسخ اجاره
ی دعوی عسر و حرج نسبت به اجاره اماکن مسکونی
ن) دعوى بطلان اجاره
ه) دعوی الزام به انجام شروط مربوط به اوصاف مورد اجاره از قبیل وصل تلفن / آب / برق / گاز و…
3-دعاوی غیر مالی مربوط به امور حسبی
الف) درخواست صدور حکم موت فرضی
ب درخواست صدور مهر و موم ترکه
ج) درخواست تحریر ترکه
د) نصب قیم
و) عزل قيم
ی ) نصب امین
ن ) ضم امین
ه ) درخواست صدور گواهی رشد
ک) اخراج ثلث
گ) الزام به تقسیم و فروش ترکه
ق) عزل ولی قهری
س) درخواست صدور حکم سرپرستی فرزند خوانده
ش) گواهی انحصار وراثت
م ) تنفیذ وصیت نامه
خ)…………
۴ دعاوی غیر مالی مربوط به ثبت احوال
الف) تغییر نام کوچک
ب) تغییر نام خانوادگی
ج) ابطال شناسنامه
د) اصلاح شناسنامه
و) ابطال واقعه فوت
ی) اصلاح تاریخ فوت در گواهی فوت
ن) تغییر جنسیت
ه ) دعوی ابوت و بنوت
ک) دعوی اثبات رشد و بلوغ
گ ) دعوی اثبات سیادت
ق) دعوی اثبات نسب و نفی آن …
۵ – سایر دعاوی غیر مالی
۱ – دعوی تأمین دلیل
۲- تأمین خواسته
۳ دستور موقت
۴- دعوی اعسار و اعسار به تقسیط «محکوم به»
5- دعوی تشخیص صحت تاریخ معامله
6-دعوی جعل و تزویر در اسناد
7 ۔ دعوی تصرف عدوانی
8-دعوی رفع مزاحمت ملکی
9-دعوی ممانعت از حق
10-دعاوی مربوط به حقوق ارتفاقی
11 – دعوی افراز، تقسیم و فروش اموال مشاع در صورت عدم اختلاف در مالکیت
۱۲- تأیید قولنامه
۱۳- دعوی افراز چاه آب
۱۴ -اعتراض به رأی کمیسیون ماده ۵۶ قانون جنگلها و مراتع
۱۵ – ابطال رأی مدیریت اراضی استان هیأت ۷ نفره واگذاری و احیاء مصوب ۱۳۶۵
۱۶ اعتراض به رأی کمیسیون مصوب ۱۳۶۰
۱۷ اعتراض به تصمیمات قابل اعتراض و اجرای ثبتی در مورد افراز
۱۸ – بطلان تقسیم مال مشاع
۱۹ – درخواست صلح و سازش
۲۰- درخواست استرداد اسناد و مدارک و اشیایی که بهاء معینی ندارد
21 – دعوی اعاده اعتبار ورشکسته ماده ۵۶۱ قانون تجارت
۲۲- دعوی تولیت
۲۳- دعوی صدور حکم ورشکستگی
۲۴- ابطال عملیات اجرائی
۲۵- ابطال پروانه چاه
۱- دعوی تشخیص صحت تاریخ معامله زمین که قبل از تاریخ لغو مالکیت اراضی موات شهری باشد.
از دعاوی غیر مالی محسوب و رأی شعبه ۱۹ دیوانعالی کشور که این دعوی را غیر مالی دانسته صحیح و منطبق با موازین قانونی است.
۲-کلیه احکام صادره در دعاوی غیر مالی قابل درخواست تجدید نظر می‌باشد (ماده ۳۳۱ قانون آئین دادرسی مدنی)
در پایان
اگر خواسته دعوایی قابلیت تقویم به پول رایج مملکتی را داشته باشد و نتیجتاً با محکومیت خوانده، خواهان به مالی برسد که دارای ارزش مالی باشد آن دعوی مالی ولی در دعوی غیر مالی قابلیت تقویم به پول رایج مملکتی وجود نداشته و به هر صورت دعوی قابل تقویم به پول نمی‌باشد همانند نصب قیم – اصلاح شناسنامه که با صدور حکم مستقیماً هیچ مالی عاید محکوم له نخواهد شد و به تعبیر دیگر ملاک و معیار عمل در تشخیص مالی یا غیرمالی بودن دعاوی نتیجه حاصله از دعوی مطروحه خواهد بود.
بطور مثال: دعوی الزام به تنظیم سند رسمی انتقال چون نتیجه آن تحقق مالکیت است این دعوی مالی محسوب می‌گردد، لکن دعوی الزام به استرداد لاشه سند مالکیت و یا ابطال لاشه سند مالکیت و … غیر مالی است. بدین منوال در دعاوی مالی که موضوع آن مال غیر منقول است با توجه به بند ۱۲ از بندهای حصری ماده ۳ قانون وصول، هزینه دادرسی طبق دفترچه محاسباتی املاک محاسبه و پرداخت می‌شود و مبلغ مندرج در قرارداد ما بین متعاملین اثری در تعیین هزینه دادرسی نخواهد داشت.
بدون دیدگاه